Coursera یکی از برجسته‌ترین پلتفرم‌های آموزش آنلاین در جهان است که با هدف ارائه آموزش باکیفیت و در دسترس برای همه، در سال ۲۰۱۲ توسط دو استاد دانشگاه استنفورد، اندرو ان‌جی (Andrew Ng) و دافنه کولر (Daphne Koller)، تأسیس شد. این پلتفرم که وب‌سایت رسمی آن www.coursera.org است، با همکاری بیش از ۳۰۰ دانشگاه و شرکت برتر جهانی مانند استنفورد، ییل، گوگل و IBM، دوره‌های متنوعی از دوره‌های کوتاه‌مدت گرفته تا مدارک حرفه‌ای و حتی درجات دانشگاهی آنلاین ارائه می‌دهد. Coursera با بیش از ۱۶۸ میلیون کاربر ثبت‌شده تا پایان سال ۲۰۲۴، به‌عنوان یکی از پیشگامان آموزش آنلاین شناخته می‌شود و توانسته است با ارائه محتوای معتبر و انعطاف‌پذیر، راهی نوین برای یادگیری مادام‌العمر و توسعه حرفه‌ای فراهم کند.
تاریخچه و تأسیس
ایده Coursera از تلاش دو استاد علوم کامپیوتر دانشگاه استنفورد برای دموکراتیزه کردن آموزش شکل گرفت. ان‌جی و کولر، که تجربه تدریس در یکی از برترین دانشگاه‌های جهان را داشتند، تصمیم گرفتند دوره‌های خود را به‌صورت آنلاین و رایگان در دسترس عموم قرار دهند. این اقدام در سال ۲۰۱۱ با استقبال گسترده‌ای مواجه شد و در نهایت در سال ۲۰۱۲ به تأسیس Coursera منجر شد. هدف اولیه آن‌ها این بود که موانع جغرافیایی، مالی و زمانی را از سر راه آموزش بردارند و به هر فردی در سراسر جهان اجازه دهند تا از آموزش باکیفیت بهره‌مند شود. این پلتفرم از همان ابتدا با دانشگاه‌های معتبر همکاری کرد و به سرعت رشد کرد.
ساختار و نحوه عملکرد
Coursera یک پلتفرم کاملاً آنلاین است که از طریق وب‌سایت و اپلیکیشن موبایل (با امتیاز ۴.۸ در فروشگاه‌های اپل و گوگل‌پلی) قابل دسترسی است. این پلتفرم طیف گسترده‌ای از دوره‌ها را ارائه می‌دهد که شامل آموزش‌های کوتاه‌مدت (معمولاً چند هفته)، تخصص‌ها (Specializations) که مجموعه‌ای از دوره‌های مرتبط هستند، مدارک حرفه‌ای (Professional Certificates) و برنامه‌های مدرک تحصیلی آنلاین مانند کارشناسی ارشد و MBA می‌شود. کاربران می‌توانند به‌صورت رایگان به محتوای برخی دوره‌ها دسترسی پیدا کنند، اما برای دریافت گواهینامه یا شرکت در برنامه‌های پیشرفته‌تر، باید هزینه پرداخت کنند. مدل اشتراکی Coursera Plus نیز به کاربران امکان می‌دهد با پرداخت سالانه، به بیش از ۷۰٪ محتوای پلتفرم دسترسی نامحدود داشته باشند.
محتوا و همکاری‌ها
یکی از نقاط قوت Coursera، تنوع و کیفیت محتوای آموزشی آن است. این پلتفرم دوره‌هایی در زمینه‌های مختلف از جمله علوم داده، برنامه‌نویسی، مدیریت، هنر، علوم انسانی و حتی مهارت‌های عملی مانند عکاسی و آشپزی ارائه می‌دهد. همکاری با دانشگاه‌های معتبر مانند پرینستون، MIT و شرکت‌هایی مثل مایکروسافت و آمازون، اعتبار این دوره‌ها را تضمین می‌کند. به عنوان مثال، دوره "یادگیری ماشینی" توسط اندرو ان‌جی یکی از محبوب‌ترین دوره‌های Coursera است که بیش از ۴ میلیون نفر در آن ثبت‌نام کرده‌اند. همچنین، Coursera با ارائه محتوای چندزبانه و زیرنویس به زبان‌های مختلف، مخاطبان جهانی را هدف قرار داده است.
تأثیر بر آموزش و حرفه‌ها
Coursera تأثیر عمیقی بر آموزش و توسعه حرفه‌ای در سطح جهان گذاشته است. این پلتفرم به افراد اجازه می‌دهد مهارت‌های مورد نیاز بازار کار را در زمان و مکان دلخواه خود یاد بگیرند. برای مثال، مدارک حرفه‌ای Coursera در زمینه‌هایی مانند تحلیل داده‌ها یا مدیریت پروژه، مستقیماً توسط شرکت‌های بزرگ طراحی شده‌اند و به کارجویان کمک می‌کنند تا رزومه خود را تقویت کنند. علاوه بر این، Coursera for Business و Coursera for Campus به سازمان‌ها و دانشگاه‌ها امکان می‌دهند تا از این پلتفرم برای آموزش کارکنان و دانشجویان خود استفاده کنند. این انعطاف‌پذیری، Coursera را به ابزاری کلیدی برای یادگیری مادام‌العمر تبدیل کرده است.
نوآوری‌ها و فناوری
Coursera از فناوری‌های پیشرفته برای بهبود تجربه یادگیری استفاده می‌کند. سیستم‌های هوش مصنوعی در این پلتفرم، پیشنهادهای شخصی‌سازی‌شده برای دوره‌ها ارائه می‌دهند و پیشرفت کاربران را رصد می‌کنند. قابلیت‌هایی مانند تکالیف تعاملی، آزمون‌های خودکار و انجمن‌های بحث، یادگیری را پویاتر می‌کنند. همچنین، Coursera با توسعه برنامه‌های مبتنی بر واقعیت مجازی (VR) و دوره‌های عملی‌تر، در حال گسترش مرزهای آموزش آنلاین است. این نوآوری‌ها به کاربران کمک می‌کند تا تجربه‌ای نزدیک به کلاس‌های حضوری داشته باشند.
چالش‌ها و انتقادات
با وجود موفقیت‌ها، Coursera با چالش‌هایی نیز مواجه است. یکی از انتقادات اصلی، هزینه بالای برخی دوره‌ها و مدارک برای کاربران در کشورهای در حال توسعه است، اگرچه این پلتفرم کمک‌هزینه‌هایی برای افراد نیازمند ارائه می‌دهد. همچنین، نرخ تکمیل دوره‌ها در Coursera پایین است؛ طبق آمار، تنها حدود ۱۰-۱۵٪ از ثبت‌نام‌کنندگان دوره‌های خود را به پایان می‌رسانند که نشان‌دهنده مشکلاتی در انگیزه یا طراحی دوره‌ها است. رقابت با پلتفرم‌هایی مانند Udemy، edX و LinkedIn Learning نیز فشار زیادی بر Coursera وارد کرده، اما همکاری با نهادهای معتبر، آن را متمایز نگه داشته است.
دستاوردها و آمار
تا مارس ۲۰۲۵، Coursera بیش از ۷٬۰۰۰ دوره فعال و ۱٬۵۰۰ مدرک حرفه‌ای ارائه می‌دهد و در بیش از ۱۹۰ کشور فعالیت دارد. این پلتفرم در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ رشد چشمگیری داشت، به‌طوری که در سال ۲۰۲۰ بیش از ۳۰ میلیون کاربر جدید به آن پیوستند. ارزش بازار Coursera، که در سال ۲۰۲۱ وارد بورس نیویورک شد، اکنون بیش از ۵ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. این آمار نشان‌دهنده جایگاه قوی این پلتفرم در صنعت آموزش آنلاین است.
آینده Coursera
Coursera با تمرکز بر گسترش دسترسی به آموزش، قصد دارد نقش خود را در آینده یادگیری تقویت کند. این پلتفرم در حال سرمایه‌گذاری روی مهارت‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی، بلاک‌چین و پایداری است و برنامه‌هایی برای افزایش همکاری با دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی دارد تا آموزش را به مناطق محروم‌تر برساند. همچنین، با توسعه مدارک میکرو (Micro-credentials) و دوره‌های کوتاه‌تر، Coursera به دنبال پاسخگویی به نیازهای سریع بازار کار است. آینده این پلتفرم به نظر می‌رسد با نوآوری و انطباق با تغییرات فناوری و اجتماعی گره خورده باشد.
نتیجه‌گیری
Coursera از یک ایده ساده در دانشگاه استنفورد به یک پلتفرم پیشرو در آموزش آنلاین تبدیل شده که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان توانمند کرده است. این پلتفرم با ترکیب کیفیت، انعطاف‌پذیری و دسترسی، استانداردهای جدیدی در آموزش دیجیتال تعریف کرده و به افراد و سازمان‌ها کمک می‌کند تا در دنیای در حال تغییر امروزی پیشرفت کنند. با وجود چالش‌ها، Coursera با تعهد به مأموریت خود یعنی "یادگیری برای همه"، همچنان به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین بازیگران این حوزه شناخته می‌شود و آینده‌ای روشن پیش روی آن قرار دارد.